EBR-1

یو سی بی وان UCB-1 هیبریدی بین دو درخت خاص از دو گونه وحشی پسته Pistacia.atlantica و Pistacia.integerrima است که بذر آن توسط دانشگاه دیویس کالیفرنیا تولید شده و هم اکنون به عنوان بهترین و پرمحصول ترین پایه پسته موجود در دنیا شناخته می شود. این پایه نسبت به بیماری های خاکزی(مانند ورتیسیلیوم گموز و نماتود) و سرما مقاوم بوده و رشد بسیار سریع و قوی دارد به نحوی که چنانچه نهال آن در فصل بهار در زمین اصلی کاشته شود 3 تا 4 ماه بعد قابل پیوند است (این گیاه تنها به عنوان پایه بوده و حتما بایستی روی آن پیوند زده شود). در حال حاضر قسمت اعظم باغات پسته امریکا زیر کشت پایه UCB-1 است. عرضه این نهال به دو صورت پایه بذری (که به صورت محدود در امریکا تولید میشود) و نهال هایی که با روش جدید به نام کشت بافت تولید می شود است. نهال های کشت بافتی نسبت به نهال های بذری کاملا یکنواخت هستند.  این پایه هم اکنون در ایران از طریق کشت بافت با نام تجاری EBR-1  در شرکت تولید نهال طوبی کرمان تولید میشود.

نهالهای EBR-1 در گلدانهای 22*8.5* 8.5  در بسته های 15 تایی و کیسه های پلاستیکی 40*14 عرضه میشود.

کشت بافت گیاهی

امروزه تولید گیاهان به روش های مختلفی انجام می گیرد. برخی از این روش ها مانند کاشت بذر، قلمه زدن، خوابانیدن و ... سال ها مورد استفاده تولیدکنندگان بوده اند و از آن ها به عنوان روش های سنتی تولید گیاهان یاد می شود. یک روش جدید تولید گیاهان که استفاده از آن در جهان به سرعت در حال گسترش است، کشت بافت گیاهی نام دارد. در این روش گیاه مورد نظر را از طبیعت انتخاب نموده، قسمتی از گیاه جدا و پس از ضدعفونی به  شرایط جدید و کاملا کنترل شده درون آزمایشگاه منتقل می شود. سپس در شرایط آزمایشگاهی با فراهم آوردن آب، غذا، هوا و سایر مواد مورد نیاز گیاه در دما، رطوبت و نور معین با روش های مختلف اقدام به تکثیر گیاهان می نمایند. پس از آنکه تعداد مورد نظر از گیاه تولید شد آنها را به شرایط طبیعی باز می گردانند.

چرا کشت بافت؟

از مزایای کشت بافت تولید انبوه و سریع یک رقم مطلوب و یا رقم های جدید است. در گیاهان بذرهای تولید شده کاملا همانند گیاه مادر خود نیستند. همچنین این بذور با یکدیگر نیز تفاوت دارند. پس چنانچه یک گیاه مطلوب در منطقه ای توسط کشاورزان برگزیده شود و از آن بذر تهیه نمایند، تضمینی وجود ندارد که بذور سبز شده ویژگی های مورد نظر را داشته باشند. همچنین از راه های معمول مانند قلمه زدن نیز نمی توان بسیاری از گیاهان را تکثیر کرد. اما با استفاده از روش های کشت بافت می توان در زمان کوتاه تعداد زیادی از یک گیاه مطلوب را تهیه نمود.

مزیت دیگر کشت بافت افزایش محصول از طریق تولید گیاهان عاری از ویروس است. چنانچه گیاه از راه های معمول مانند قلمه زنی تکثیر شود احتمال انتقال ویروس و سایر آلودگی ها به گیاهان جدید وجود دارد و به مرور زمان سبب کاهش محصول است. اما با استفاده از کشت بافت میتوان با روش هایی آلودگی ها بویژه ویروس را حذف نمود و از آن پس تمام گیاهان تولید شده عاری از آلودگی هستند.

 بیشتر بدانیم

کشت بافت و سلول گیاهی شاخه مهمی از فن آوری زیستی (بیوتکنولوژی) است و تعریف ساده آن عبارتست از رشد، تکثیر و یا نگهداری سلول های گیاهی، بافت های گیاهی، اندام های گیاهی و یا یک گیاه کامل در یک محیط غیرطبیعی در شرایط کنترل شده که در اصطلاح به این محیط، محیط کشت می گویند. محیط کشت گیاهان به طور معمول شامل نمک های غیر آلی (عناصر ماکرو و میکرو مورد نیاز گیاه)، برخی ویتامین ها، برخی آمینواسیدها، هورمون های تنظیم کننده رشد گیاهی، منبع کربن و برخی مواد دیگر است که در غلظت های تعیین شده به آب مقطر اضافه شده و استریل می شوند . این محیط کشت گاهی به صورت مایع بوده و گاهی توسط مواد دیگری به صورت ژله ای در می آید. برخی شرایط کنترل شده مورد نیاز اسیدیته (pH) معین، دمای مشخص، طول روز، شدت نور و رطوبت است. محیط کشت اختصاصی برای هر گیاه بر اساس آزمایشات مختلف به صورت جداگانه تعیین میشود. 

   پایه های پسته، پیوند و روشهای آن در باغات پسته آمریکا

 پایه های پسته از بذر تولید می شوند. در دره سن جوان از PGI و UCBI و در مناطق سردتر خارج از دره سن جوان از P. atlantica و UCBI استفاده می شود. فقط دو رقم که هر دو از گونه P. vera هستند به طور وسیع به عنوان پیوندک در کالیفرنیا استفاده می شود که شامل رقم ماده کرمان و رقم نر پیترز است.

 آماده سازی بذر

 بذر پایه های مختلف، برای جوانه زنی نیاز های متفاوتی دارند. این بذرها نسبتا کوچک و ناخندان بوده و پوسته آنها سخت است. برای جوانه زنی، بذرها معمولا به مدت یک تا سه ماه قبل از جوانه زنی (در بهمن ماه) در دمای 2 تا 4 درجه سانتیگراد در یخچال سرما دهی می شوند. بعد از سرما دهی، بذور به مدت حداکثر 48 ساعت در دمای اتاق در آب خیسانده

 می شوند. بعضی نهالستان ها بذر را دراسید هیدرو کلریک 5-3 درصد قرار می دهند. در پایه تربینتوس P. terebinthus از اسیدسولفوریک برای خراش دهی پوسته بذر استفاده می شود. در این حالت بعد از تیمار اسید، پوسته بذر باید شستشو شود و قبل از کاشت به مدت 1 تا 2 ساعت خیس بخورد. بعد از خیساندن، بذر را در پارچه پنبه ای یا حوله مرطوب به مدت 3 تا 6 روز در دمای21 تا 27 درجه سانتیگراد قرار می دهند.

 روش پیوند

 پیوندک رقم های "کرمان" و "پیترز" با روش های استاندارد پیوند جوانه و پیوند شاخه قابل ازدیاد هستند. با پیوند جوانه، یک جوانه روی پایه گیاه قرار داده می شود. در پیوند شاخه بخش بزرگ ساقه به عنوان پایه استفاده می شود.

 وقتی باغی جدید احداث می گردد، پایه ها در بهمن یا اسفند (فوریه یا مارچ) کاشته شده و در تیر ماه یا اوایل مرداد ماه (اواخر ماه جون جولای یا اوایل آگوست) پیوند جوانه انجام  شود. اگر پیوند موفقیت آمیز نبود، می توان تا اوایل شهریور (سپتامبر) دوباره پیوند جوانه را روی پایه  انجام داد.

 پیوند جوانه در بعضی پایه ها در نهالستان زده شده و  نهال پیوندی 20 تا 26  ماه بعد در نیمه مهر/ نیمه آبان (اکتبر/ نوامبر) یا اواخر بهمن/ اوایل اسفند (فوریه/مارچ) قابل فروش  و کاشت در زمین اصلی هستند.

 وقتی P.atlantica به عنوان پایه انتخاب می شود، پیوند جوانه معمولا در فصل دوم یا حداکثر در فصل رشد بعدی انجام می شود زیرا رشد آن در مقایسه با (P. integerrima) و1 UCB کندتر می باشد.

 پیوند T پر کاربرد ترین و عمده ترین روش پیوند در تولید تجاری پسته است. در 99 درصد موارد از این روش پیوند استفاده می شود. این پیوند در اوایل تابستان که پوست پایه به راحتی کنده می شود انجام می پذیرد.

 پیوند اسکنه ای نیز یکی از روشهای پیوند معمول است و در گلخانه و زمین اصلی انجام می شود. پیوند اسکنه ای معکوس  هم  در پسته استفاده می شود. انجام این دو روش پیوند معمولا در آخر تابستان موفق تر است. استفاده از پایه های سالم برای پیوند اسکنه ای (شاخه) و پیوند جوانه، برای موفقیت در پیوند ضروری است. قطر پیوندک و پایه باید یکسان باشد.

 در پیوند جوانه، انتخاب دقیق پیوندک از ضروریات است. انتخاب قسمت های چوبی پیوندک از نرک نیمه چوبی یا شاخه بدون میوه بهتر است. انتخاب پیوندک باید از جوانه های رویشی صورت پذیرد. جوانه های رویشی در شاخه گل دهنده سال جاری بوجود می آیند و همیشه کوچکتر از جوانه های  گل هستند. این جوانه ها کشیده اند در حالیکه جوانه های گل و میوه گرد ترند. شاخه های جوان رشد سریع تر دارند و دارای بیشترین جوانه رویشی می باشند. به طور کل درختان جوان کمتر از 6 سال بهترین منبع برای تامین پیوندک هستند.

 کشت بافت

 کشت بافت پایه های پسته از سال 1982 گزارش شده است. در بین پایه های موجود، کشت بافت پسته اهلی P. vera بهتر از گونه های دیگر جواب داده است. در گونه های دیگر به علت شاخه دهی و ریشه دهی کم، کشت بافت مشکل تر است.

 برای انجام این عمل، در ابتدا شاخه با رشد فعال در محیط استریل برای مدتی ضد عفونی شده و بعد شستشو شده و  با هیپو کلریت سدیم( 10 تا 15 درصد کلراکس) استریل

 می شود و با آب دوباره شسته می شود. ضد عفونی کم موجب آلوده شدن شاخه ها و زیادی آن مرگ شاخه ها را همراه دارد.

 بعد از استریل،  نمونه در محیط کشت آکار محتوی مواد معدنی (نیتروژن، پتاسیم ، فسفر) و هورمون های گیاهی (اکسین و سیتو کینین) کشت داده می شود.

 نسبت بالای اکسین به سیتو کینین باعث ریشه دهی و نسبت بالای سیتو کینین به اکسین باعث شاخه دهی می شود. برقراری نسبت مشخص بسیار مهم است.

 پس از ریشه دهی، مهمترین مرحله سازگار شدن نمونه های ریشه دار است که برای تحقق آن باید نهال ها را به تدریج به محیط با رطوبت نسبی کم منتقل کرد در غیر اینصورت گیاهچه ها از بین می روند.

 برای انتقال موفق، نها ل ها به گلدان های دارای پرلیت که با عناصر پرمصرف و کم مصرف غذایی آبیاری می شوند منتقل شده و برای تنظیم شرایط رطوبتی از پو ششهای پلاستیکی یا سیستم میست استفاده می شود. در این محیط در طی 4 هفته نور به تدریج اضافه شده و از میزان رطوبت کم شود.

 منبع:

 ROOTSTOCK PRODUCTION AND BUDDING

 Brent Holtz, Louise Ferguson, Dan Parfitt, Gerald Allen, and Ron Radoicic. 2005

 راهنمای تولید پسته / موسسه تحقیقات پسته کشور/ 1388